Een interview met Reinout van den Bergh

Een nieuw jaar betekent een nieuw beeld. Met trots lanceert IFFG het campagnebeeld 2021. De foto werd gemaakt door fotograaf en curator van BredaPhoto Reinout van den Bergh. Van den Bergh werkt sinds 1982 als fotograaf en audiovisueel vormgever en reisde voor zijn projecten naar Afrika, Azië, het Midden-Oosten, de Verenigde Staten en Latijns Amerika. Dit beeld schoot hij tijdens één van zijn grotere projecten in Afrika.

De foto uit zijn net verschenen boek c.q. project Eboundja sprak direct tot de verbeelding. Het verhaal achter het krachtige beeld is bijzonder en sluit aan bij het DNA van het IFFG, dat is de reden dat we dit beeld hebben gekozen. In het onderstaande interview vertelt van den Bergh meer over zijn project en deze foto.

Campagnebeeld 2021
2 februari 2021, Gorinchem 

Eboundja gaat over een dorpje in Kameroen en de invloed van buitenaf op de sociale samenhang. Wat waren voor jou de meest opvallende veranderingen die je zag?

Aangezien ik sinds 1982 voor diverse ministeries en ontwikkelingsorganisaties en musea  in de wereld foto- en filmprojecten heb vervaardigd, kwam bij mij het idee op om een autonoom project te starten naar de invloed van de Chinezen in de wereld. Door mijn contacten uit die jaren, waarbij ik de vraag had uitgezet, hoorde ik in 2010 van een klein dorpje aan de oceaan in Kameroen waar Chinezen van plan waren een diepzeehaven te bouwen.

Diep in het oerwoud tegen de grens van Congo was ijzererts gevonden. Om deze ijzererts te transporteren zouden de Chinezen een haven gaan bouwen vlak naast het kleine vissersdorp Eboundja. De grootste verandering voor het dorp was dat de enige weg aan de kust door het dorp ging waar cafeetjes en restaurantjes waren en waar je een liter benzine voor je brommer kon kopen of verse vis uit de oceaan. Nu 10 jaar later is er een geasfalteerde weg langs het dorp en wordt er aan een snelweg gewerkt verderop in het oerwoud. De weg door het dorp groeit langzaam dicht, de levendige handel verdwijnt, de jonge mensen vertrekken naar de grotere stad en alleen nog een paar oudere mensen blijven.

Eboundja is een voorbeeld wat zich afspeelt over de hele wereld. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de huidige serie van Ruben Terlou ‘de wereld van de Chinezen’.

“De levendige handel verdwijnt en jonge mensen vertrekken naar de grote stad”

Campagnebeeld 2021
Campagnebeeld 2021

De foto’s voor dit project maakte je tussen 2011 en 2017. Heb je een langlopend project nodig om dit goed in beeld te kunnen brengen?

Om dit project goed te kunnen vastleggen was het voor mij belangrijk om te proberen een relatie met de dorpsbewoners op te bouwen en dat heeft z’n tijd nodig om als een soort van geaccepteerde buitenstaander te kunnen werken.

Eboundja is een getuigenis van mijn vriendschap, tegen de achtergrond van Afrikaanse kracht, overlevingsdrang en ook misère en onrecht. Een fotografisch verhaal over vergankelijkheid van een dorp met haar bewoners dat zonder twijfel ten onder zal gaan aan megalomane ontwikkelingen waarop de mensen in het dorp geen invloed meer hebben. Een intieme kijk in een ander leven.

Je bent met je foto’s in staat om dicht bij de mensen te komen, er zit veel intimiteit in je fotografie. Hoe kreeg je dat voor elkaar?

Door veel tijd met het dorp door te brengen en mee te doen aan het dagelijks leven gedurende een periode van 7 jaar.

“Om goede foto’s te maken was het belangrijk om een relatie op te bouwen met de dorpsbewoners en dat heeft tijd nodig”

Kun je je het moment herinneren dat je de foto maakte van Marceline, het meisje op de rots?

Campagnebeeld 2021

Jazeker, ik liep over het strand van het dorp en zag haar weer op de rots liggen. Elke dag wachtte ze op haar vader André wanneer hij terug kwam met zijn piroque met de visvangst van die dag. Ze hielp hem dan zijn piroque het strand op te trekken en de vangst mee naar huis te nemen voor het avondeten. Ik stelde mijn 4x5’ Linhof Master Technika  camera op en wachtte op het moment dat een golf haar zou overspoelen. Dit had ik een paar dagen eerder uit de verte zien gebeuren en had haar gevraagd of ik dat een keer mocht vastleggen.

Als ik de foto laat zien valt het me op dat je er verschillend naar kunt kijken. Hoe kijk jij er naar?

Een soort van metafoor wat er met Eboundja gaat gebeuren.

Je bent zelf curator bij BredaPhoto, wat moet een goede foto of film bij jou oproepen?

Een foto of film moet je raken, dat kan op heel veel verschillende manieren, schoonheid, vreugde, verdriet, woede, verbazing, ontroering, goed kunstenaarschap. Wanneer ik een tentoonstelling heb bezocht en daarna enorm veel zin heb om gelijk zelf verder te gaan aan mijn eigen werk vind ik dat vaak een goed teken niet alleen bij lens gerelateerde uitingen maar in alle uitingen van beeldende kunst.

Campagnebeeld 2021
Campagnebeeld 2021

Dan ook gelijk de vraag: wat is jouw favoriete film en waarom?

Er zijn twee filmprojecten die ik erg kan aanbevelen.

Campagnebeeld 2021
Campagnebeeld 2021

Darwins Nightmare: een geweldige onderzoeks documentaire van Hubert Sauper waar hij jaren aan heeft gewerkt om dichtbij de mensen te komen om het verhaal te kunnen vertellen.

In het Victoria-meer in het hart van Afrika werd een paar decennia terug bij wijze van wetenschappelijk experiment de nijlbaars uitgezet. Deze roofzuchtige vis bleek zo’n krachtige overlever dat in een mum van tijd bijna alle andere bestaande vissoorten in het gigantische meer uitstierven. De nuchter registrerende beelden van visserijstad Mwanza in Tanzania tonen een mensonterende situatie. Terwijl dagelijks honderden tonnen nijlbaarsfilet met vrachtvliegtuigen naar Europa en Japan worden gevlogen, moet de hongerende lokale bevolking een karig maaltje bakken van het visafval. Ondertussen worden op de heenreis ladingen wapentuig het continent binnengevlogen; de bloedige Afrikaanse oorlogen blijken voor velen een lucratieve zaak.

én

Incoming van Richard Mosse. Ik zag deze film in een 3 schermen opstelling in de Kunsthalle in Hamburg die een enorme indruk op me heeft gemaakt over deze ongekende heftige tragedie in deze tijd. Hoe mensen met hun medemens om kunnen gaan.

Incoming brengt massamigratie en menselijke ontheemding in kaart in Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Oorlog, vervolging, klimaatverandering en andere factoren hebben bijgedragen tot de grootste migratie van mensen sinds WO II. Incoming onderschept twee van de drukste en gevaarlijkste routes. De ene komt uit het oosten, uit landen als Syrië, Irak en Afghanistan, steekt Turkije over en komt in de EU aan op de kust van de Egeïsche eilanden, om vervolgens via de Balkancorridor naar het noorden te trekken. De andere groep komt uit het zuiden, uit landen in de Sahel-regio - Senegal, Mali, Nigeria, Niger, Tsjaad, Soedan, Ethiopië, Eritrea - die de Sahara-woestijn oversteken naar Libië, waar ze proberen de Middellandse Zee over te steken in de hoop Italië te bereiken, en dan vaak verder noordwaarts gaan naar landen als Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en andere welvarende naties. Mosse heeft een camera van militaire kwaliteit gebruikt, ontworpen voor situatieoverzicht op het slagveld en grensbewaking op lange afstand.

Meer informatie over het project Eboundja vind je op het Youtube-kanaal van Reinout van den Bergh.